آشنایی با اجزا و قطعات آسانسور از دستگیره تا موتور

معرفی اجزای آسانسور

هر آسانسوری از تعداد زیادی قطعات مکانیکی، الکتریکی و الکترونیکی تشکیل شده است. در این مقاله به معرفی این قطعات پرداخته می شود.

پیش از شروع مطالعه مقاله اگر مایلید درباره چگونگی کارکرد آسانسور بدانید کلیک کنید.

چاه آسانسور

قسمتی از چاه آسانسور یا تمام قسمتهای آن میتواند پوشیده باشد این فضا از کف چاله تا سقف (کف موتورخانه ادامه دارد. در این فضا تمام متعلقات مربوط به حرکت کابین آسانسور وجود دارد کابین و وزنه تعادل در این مکان حرکت میکنند و معمولا با دیواره ها درهای ،طبقات درها و دریچه های اضطراری محصور میشوند در آسانسورهای نماباز قسمتی از دیواره ها ممکن است محصور نباشد ابعاد چاه آسانسور باید متناسب با ظرفیت نوع در و سرعت طراحی شود. جدولها و نقشه های ،پیوست راهنمای طراحی ابعاد چاه و چاهک متناسب با ابعاد کابین نوع در و سرعت هستند و با توجه به اینکه جدولهای مذکور مطابق با استانداردهای معتبر بین المللی هستند، توصیه میشود در طراحی استفاده شوند.

در صورتی که بیش از یک آسانسور در یک چاه وجود داشته باشد باید دیواری مابین قطعات متحرک دو آسانسور مجاور اجرا شود که از پایین ترین نقطه ی توقف کابین یا محل استقرار قطعات متحرک در چاهک شروع میشود و تا ارتفاع 2.5 متر بالاتر ادامه مییابد؛ اگر فاصله ی دو کابین از یکدیگر کمتر از 30 سانتی متر باشد، این دیوار باید تا انتهای چاه ادامه داشته باشد.

سطح داخلی دیواره های چاه آسانسور باید با مصالح مناسب به گونه ای پوشانده شود که کمترین خلل و فرج را داشته باشد. دیواره ها و تیغه های پوشانندهی چاه آسانسور(ها) باید از مصالح مقاوم در برابر آتش ساخته شود که حداقل تحمل 1 ساعت آتش سوزی را داشته باشد و در اثر حرارت، گاز و دود خطرناک از آنها متصاعد نشود.
روشنایی چاه باید به نحو مطلوب تامین شود. دو عدد چراغ به فاصله ی 0.5 متر از بالاترین و پایین ترین نقطه چاه و سایر چراغ ها به فاصله ی حداکثر 7 متر با حفاظ در چاه نصب شوند و قابلیت روشن و خاموش شدن را از موتورخانه و چاهک داشته باشند. کلید چراغ چاه آسانسور در چاهک باید در فاصله ی 50 سانتی متری از کف قرار گرفته باشد در فضای 50 سانتی متری از کف چاه آسانسور نباید هیچگونه تجهیزات برقی وجود داشته
باشد.
اگر هوای چاهی که آسانسورها را در خود جای داده است بیش از دو طبقه امتداد داشته باشد باید مستقیما از طریق موتورخانه به فضای آزاد تخلیه شود مساحت دریچه ی تخلیه ی هوا نباید کمتر از 1 درصد مساحت مقطع چاه آسانسور باشد. در صورتی که سرعت آسانسور بیش از 2.5 متر بر ثانیه باشد سطح تخلیه ی هوا باید حداقل 0.3 متر مربع باشد؛ اگر تعداد دو یا سه آسانسور در یک چاه مشترک قرار بگیرند، 0.3 متر مربع برای دریچه تخلیه هوا کافی است.

برای چهار آسانسور باید سطح تخلیه هوا به 0.4 متر مربع افزایش یابد و به نحوی محافظت شود که از نفوذ باران، برف،پرندگان و حیوانات دیگر به چاه جلوگیری شود. لازم به ذکر است که چاه آسانسور نباید محلی برای تخلیه هوای ساختمان باشد. در ضمن تخلیه هوای چاه هر گروه آسانسور باید مستقل از چاه های گروه های دیگر باشد و نباید بین آن ها ارتباط تخلیه هوا وجود داشته باشد.

از آنجایی که چاه آسانسور به عنوان یک کانال هوایی عمل می کند، لذا باید راهرو طبقات با درهای ضد گسترش حریق محفوظ شود تا از نفوذ دود و آتش و عمل کردن چاه آسانسور به عنوان دودکش جلوگیری به عمل آید. می توان در پایین ترین نقطه یا در طبقه همکف داکت هوایی خاصی برای چاه آسانسور طراحی و اجرا شود تا در مواقع آتش سوزی و نفوذ دود به چاه آسانسور، تهویه هوای تازه از داکت ممکن باشد.

این داکت باید به نحوی حفاظت شود تا از ورود اسان یا حیوان به چاه آسانسور ممانعت به عمل آورد. در ضمن کابل تغذیه برق آسانسور باید از برق ساختمان مستقل بوده تا در اثر آتش سوزی، اتصالی برق منجر به قطع مدار برق آسانسور نشود و آسانسور فعال باشد. برای آسایش و آرامش ساکنین ساختمان، چاه آسانسور نباید در کنار اتاق خواب قرار بگیرد.

رواداری اجرای چاه

رواداری شاقول بدون دیواره های داخل چاه آسانسور باید مطابق جدول زیر باشد. در صورت رعایت نکردن این اندازه ها، ابعاد مفید چاه پس از کسر ناشاقولی ها ملاک عمل است.

در صورتیکه چاه دارای چند آسانسور باشد، خطوط ناشاقولی در سمت مجاور آسانسورها باید حداقل 20 سانتی متر فاصله داشته باشد.

فضای بالاسری (over head)

فاصله قائم بین کف آخرین طبقه (توقف) تا زیر چاه آسانسور را (زیر سقف چاه آسانسور) بالاسری می گویند. این فاصله برای جلوگیری از برخورد تعمیرکاران یا اجزای فوقانی کابین با سقف چاه پیش بینی می شود. اندازه آن متناسب با نوع و سرعت آسانسور از جدول های استاندارد به دست می آید.

چاهک (pit)

فاصله قائم بین کف پائین ترین طبقه (توقف) تا کف چاه آسانسور را چاهک آسانسور می گویند. این اندازه هم مانند بالاسری از اهمیت بسیاری برخوردار است. در صورتیکه امکان هرگونه دسترسی به زیر چاه آسانسور وجود داشته باشد، یعنی زیر چاهک آسانسور خالی باشد،باید علاوه بر تقویت سازه کف چاهک، وزنه تعادل نیز مجهز به سیستم ترمز ایمنی مستقل شود یا ستون محکمی در امتداد مرکز وزنه تعادل از کف چاهک تا زمین امتداد یابد.

چاهک باید از نظر نفوذ رطوبت به داخل دارای عایق بندی مناسب باشد و کف آن سیمان کاری یا با موزائیک غیرلغزنده  پوشیده شود و نردبانی مناسب با فاصله کم از دیواره چاه به نحوی نصب شود که با قطعات متحرک فاصله مناسبی داشته باشد.

درصورتیکه چاه آسانسور مشترک باشد باید چاهک ها به نحو مقتضی از کف چاهک تا ارتفاع 2.5 متری جداسازی شوند و بتوان به صورت ایمن از طریق هر ورودی به چاهک رفت و آمد کرد.

ضربه گیرها یا ستون های نشیمن گاه ضربه گیر کابین و وزنه تعادل که در فضای داخلی چاهک قرار می گیرند، باید به نحوی در کف چاهک نصب یا اجرا شوند که پس از برخورد کابین یا وزنه تعادل به آنها و فشرده شدن کامل، فضای خالی به عنوان جان پناه در انتهای چاهک باقی بماند.

کابین آسانسور (اتاق آسانسور)

کابین آسانسور جزئی از آسانسور است که مسافر، بار یا هر دو را در خود جای می دهد و در انواع نفربر، خودروبر، ویلچربر، و تخت بر ساخته می شود. کابین اتاقکی فلزی است که بین فضای ریل ها، به وسیله یک طناب فولادی (سیم بکسل) در داخل مسیری عمودی آویزان است.

کابین ها دارای کف برای ایستادن مسافران، دیواره هایی برای حفاظت مسافرین یا بار، سقف و معمولا درب هستند و باید در آن تراز هر طبقه توقف کند و در حین ورود و خروج مسافر یا بار در آن تراز باقی بماند. تلرانس توقف کابین از سطح تراز ورودی نباید از 25 میلی متر بیشتر باشد.

ابعاد و اندازه کابین، با ظرفیت جا به جایی مسافر متناسب است و به میزان رفت و آمد (ترافیک) ساختمان بستگی دارد که آسانسور در آن نصب می شود. برای جلوگیری از اضافه بار (بیش از ظرفیت آسانسور) مساحت کابین باید محدود شود.

لازم است که روی یکی از دیواره های کابین، ترجیها در عقب با سطحی صاف و با فاصله حداقل 20 میلی متر از دیواره و به ارتفاع 900 میلی متر از کف کابین، دستگیره ای نصب شود.

مشخصات و ویژگی های کابین آسانسور

برای آسایش بیشتر مسافرین، فضای داخلی هر کابین با توجه به کاربرد و سلیقه مجری آن تجهیز می شود. (مانند تلفن، کولر، سیستم پخش موسیقی، رادیو و …)؛ ضمنا کابین می تواند از یک یا دو سمت در داشته باشد.

کابین معمولا از ورق  گالوانیزه سیاه ساخته می شود که در قسمت بدنه حداقل 2 میلی متر است. این ورق یکپارچه نیست بلکه به صورت ماژول هایی است که به هم پیچ شده اند. این ماژول ها معمولا دارای عرض 30 سانتی متر و طول  2 متر هستند. پیچی که ماژول ها را به هم متصل می کند از نوع M6 یا M8 هستند.

کابین شیشه ای

این نوع کابین در نمای ساختمان یا در فضای داخلی ساختمان نصب می شود. حداقل ضخامت شیشه لمینیت باید 11 میلی متر باشد. این نوع کابین با توجه به سلیقه ها در نوع و رنگ های مختلف ساخته می شوند.

سوال: چرا در کابین های آسانسور آئینه نصب می کنند؟

یوک کابین

قاب نگهدارنده ای است که کف کابین، ترمزهای ایمنی، کفشک ها و سیم بکسل ها به آن متصل می شوند.

کابین روی یک قاب سوار است که سیم بکسل یا جک به این قاب وصل می شود، به این قاب یوک می گویند؛ یوک در مرکز ثقل کابین قرار دارد.

بخوانید: انواع مدل سنگ آسانسور برای کف کابین

وزنه تعادل

در یک سیستم آسانسور برای کاهش مصرف انرژی برق و همچنین برای دستیابی به ایمنی بالاتر، از تعدادی وزنه که در جهت مخالف کابین و از سمت دیگر سیم بکسل آویزان است استفاده می شود.

کل این مجموعه، مانند یک ماشین آتوود عمل می کند، دارای روابط ریاضی مربوط به خود است؛ بنابراین موتور محرکه پس از راه اندازی مجموعه از حالت سکون به حالت پایدار، فقط باید به اختلاف وزن بین وزنه و کابین و اصطکاک هوا و کفشک ها (که مقدار ناچیزی است) غلبه کند؛ به عبارت دیگر وزنه تعادل، وزنه یا ترکیبی از وزنه هاست که برای متعادل کردن وزن کابین و بخشی از ظرفیت آسانسور به کار می رود.

سیم بکسل

کابین و وزنه های تعادل به وسیله سیم بکسل فولادی به صورت معلق در چاه نگه داشته می شوند. سیم بکسل از یک سری رشته تشکیل شده است که جنس آنها از نوع St-37 است. اندازه سیم بکسل با قطر نامی آن مشخص می شود که توسط سازنده آن ارائه می شود.

از تابیدن رشته ها به همدیگر استراند (strand) تشکیل می شود، سپس تعدادی استراند به دور یک هسته که معمولا از جنس کنف است پیچیده می شود و سیم بکسل را به وجود می آورند. به کار بردن کنف به این علت است که این کنف هیچ نیرویی را تحمل نمی کند، همچنین سیم بکسل گالوانیزه جرقه نمیزند.

متناسب با وزن و ظرفیت کابین، معمولا بین چهار تا شش رشته سیم بکسل در آسانسور استفاده می شود. سیم بکسل به وسیله کرپی های خاصی به یوک کابین متصل می شود. در آسانسورها معمولا از سیم بکسل های 19*8 استفاده می شود که به این معناست که 8 عدد استراند وجود دارد و هرکدام از آنها دارای 19 رشته است. سیم بکسل 8 در 19 انعطاف زیادی دارد.

نکاتی درباره تست سلامت سیم بکسل

• هر 35 هزار مایل کارکرد آسانسور باید سیم بکسل تعویض شود. ( حدودا 7 یا 8 سال)
• اگر سیم بکسل شکسته باشد یا کش آمده باشد یا استراندها از هم فاصله گرفته باشند، سیم بکسل باید تعویض شود.
• سیم بکسل های متصل به کابین و وزنه ی تعادل باید حتما از جنس فولاد و حداقل 2 رشته با قطر 8 میلی متر باشند و مخصوص آسانسور ساخته شده باشند.
• ضریب ایمنی سیم بکسل ها ئر صورتیکه تعداد سیم بکسل ها 3 رشته یا بیشتر باشند، حداقل 13 و در صورتیکه 2 رشته باشد حداقل 16 است.
• حداقل نسبت بین قطر فلکه ها به قطر سیم بکسل 40 است.
• بارهای وارده باید به صورتی یکسان روی تمام رشته های سیم بکسل توزیع شود.
• تمام فلکه های گیربکس و هرزگرد باید دارای مانع خروج سیم بکسل از شیار باشند.
• سیم بکسل گاورنر باید با قطر حداقل 6 میلی متر و دارای حداقل ضریب اطمینان 8 و بسیار انعطاف پذیر باشد.

همچنین بخوانید: انواع سقف های کاذب طرحدار برای آسانسور

ترمز مغناطیسی

در صورت قطع برق یا قطع برق سیستم کنترل، سیستم ترمز آسانسور باید به طور اتوماتیک عمل کند؛ بنابراین از ترمزهای اصطحاکای الکترومغناطیسی استفاده می شود. اگر کابین با 125% بار نامی خود در سرعت معمول خود حرکت کند، ترمزها باید قادر به توقف کامل سیستم باشند و بلافاصله سیستم را در حالت ساکن نگهدارند. این ترمز از خارج شدن کابین از حالت تراز جلوگیری می کند.

ترمز ایمنی (سیستم پاراشوت)

کابین هر آسانسور که برای تردد اشخاص یا جابجایی بار یا کالا استفاده می شود، باید به سیستم ایمنی ( یا آنچه در ایران به اسم پاراشوت معروف شده است) مجهز شود. ترمز ایمنی وسیله ای مکانیکی است که ترجیها در قسمت زیرین یا بالای چارچوب کابین (یوک) یا وزنه تعادل قرار می گیرد و در مواقع اضطراری با افزایش غیر عادی سرعت، فعال شده و سبب توقف کابین یا وزنه تعادل می شود.

درب های آسانسور

انتخاب درب بستگی به نوع آسانسور و بار اسمی آن دارد. بسته به هر حالت، باید مناسب ترین نوع درب کابین و درب طبقه استفاده شود.

کارآمدترین درب، دربی است که دارای زمان باز شدن کمتری بوده و همچنین دارای عرضی باشد که امکان انتقال همزمان مسافرین را داشته باشد.

درب طبقات

درهایی هستند که در محل ورودی طبقات به کابین قرار می گیرند. درب طبقات انواع مختلفی دارد که می توان از انواع لولایی، درب تلسکوپی (از یک طرف بازشو)، سانترال (از وسط بازشو) و درب های آکاردئونی نام برد.

انتخاب نوع و اندازه بازشوی طبقات متناسب با نوع کاربری و مطابق با استانداردها صورت می گیرد.